Көрсетілім: Өсімдік және жануар жасушаларының микропрепараттары.

№2 зертханалық жұмыс

КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕ

Мәтін бойынша жұмыс жасауға дағдалынады;

Тапсырманы өз беттерінше орындауға үйренеді;

Сынып оқушыларымен  қарым-қатынастары өрбиді;

Қойылған мәселені жетік меңгеріп одан әрі өрбітеді;

Ақпараттық білімдері сараланады;

(2 минут)

Қызығушылық

ты ояту

(3 минут)

Оқытушы мәтіннен 4-5 басты сөздерді таңдайды және тақтаға жазады.

«а» нұсқасы: Жұптарға миға шабуыл әдісімен осы терминдерге жалпы түсініктеме беруге және олар келесі мәтінде қалай қатысатынын болжауға 5 минут беріледі.

«б» нұсқасы: Оқушыларға топта немесе жеке түрде берілген басты терминдерді қолданып баяндаманың өз нұсқасын құру және жазу ұсынылады.

Жекеленген оқушыларға көмек

Мағынаны тану

(15 минут)

(5 минут)

Интернет желісі материалдары

Биология оқулығы

«Кубизм» әдісі арқылы жаңа тақырыпты жан-жақты ашуға бағытталады.

1.З құрам-бөлік дегеніміз не? Оны қалай сипаттай аламазы? Талқылап көрелік…….

2.Салыстырыңыз. Венн диаграммасы арқылы жасушаның негізгі органоидтары мен қосымша құрам бөліктерін салыстырыңыз,  яғни айырмашылығы бар ма?  Қандай?  деген сұрақтар қойылады. Жасуша негізінен үш бөлімнен түрады: 1. Жарғакшасы, жасу-шаны қаптап сыртқы ортадан бөліп түратын; 2. Судан, әр түрлі түздар және органикалық косылыстар мен органоидтардан тұратын цитоплазма; 3. Жасуша ядросы  Онда жасушаның генетикалық ақпараты — ДНҚ және онымен байланысқан заттар болады.

Жасуша қабықшасынық құрылысы.  а)    сыртқы қабаттан   және   оның   астыңғы   жағында   орналасқан;   б)   плазма жарғақшасынан тұратындығы анықталды. Өсімдіктер мен жануардікі   ұқсас   болғанымен, айырмашылықтары да  бар.

Өсімдіктер жасушаларының қабықшасы таза жасунықтан (клетчаткадан) тұрады .қабықшасьш қаншалықты бүктесе де, біраздан соң бұрынғы қалпына қайта келеді, мұны серпімділік қасиеті дейді. Мысалы, осы талшықтардан жасалған маталарды бүктегенде, үтіктегенде бұрынғы қалпына қайта келеді. Ендеше, өсімдіктердің жасуша қабықшасының физикалық қасиетіне оның серпімділігі, жұмсақтығы, қаттылығы, майысқактығы және т. б. жатады. Жануарлар  жасу­ша жарғақшасының үш қабаттан тұратындығы анықталды. Ішкі және сыртқы қабаттары ақуыз молекулаларынан, ал ортаңғы қабаты екі қатар фосфолипид мол-н тұр. Жануарлар жасушаларьгаың сыртқы қабаты өте жұмсақ,  созылғыш келеді, осы қабатты гликокаликс деп атайды.

Қызметі. Өсімдіктердің жасуша қабықшасымен салыстырғаңда жануарлар жасуша қабықшасының диаметрі өте жұқа — I мкм, сондықтан да тірек қызметін атқара алмайды. Жасушаның қабықшасы ұсақ («А»— ангстрем өлшемімен өлшенетін) шұрықтардан (поралардан) тұрады. айналадағы ортаның арасында үздіксіз зат айналым әрекеті жүреді. Зат айналым әрекетін реттеуде гликокаликс қабатының атқаратын рөлі зор.

Тұлғааралық интеллектке ие оқушылар әр топта жеке қасиеттері қалыптасады

Фактілерді

баяндайды Мадақтау (3шапалақ,

Рефлексия

(10 минут)

 «Ыстық орындық» әдісі бойынша жаңа тақырыпты бекіту

1-тілек.

Қорытындылау

Үйге тапсырма:   Жасушалық құрылымдардың негізгі бөліктері мен олардың  қызметтері. Жеке-жеке тоқталу.

КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕ

Мәтін бойынша жұмыс жасауға дағдалынады;

Тапсырманы өз беттерінше орындауға үйренеді;

Сынып оқушыларымен  қарым-қатынастары өрбиді;

Қойылған мәселені жетік меңгеріп одан әрі өрбітеді;

Ақпараттық білімдері сараланады;

Экологиялық, адамгершілік тәрбие беріледі;

Ұйымдастыру кезеңі

(2 минут)

Биология оқулығы

Сабақ амандасып, сынып оқушыларын түгелдеуден басталады.

Қызығушылықты ояту

(3 минут)

Биолог анықта

малығы

Сабақты бастамас бұрын «Блиц сұрақтарын» қою.

·     1989 жылы италиялык ғалым К.Гольджи ауыр металдардың ерітіндісімен бояу аркылы жүйке жасушасынан тор төрізді жиын-тықты тапты.

• Гольджи жиынтығынын негізгі кызметі эндоплазмалық тормен тікелей байланысты, одан келген заттарды өңдеп, кепіршік түрінде шығарады. Осы көпіршіктер лизосома органоидінің бастамасын береді.

1. Митохондрияны зерттеуде Р.Келликер, Р.Альтман, К.Бенда жөне т.б. ғалымдар зор еңбек сіңірді.

2.        Митохондрия — кос мембраналы органоид, ол ішкі және сырткы мембранадан жөне мембранааралық кеңістіктен түрады.

3.        Оның күрамында нөруыз, май, нуклеин кышкылдары, рибосома және әр түрлі иондар мен ферменттер болады.

4.                Митохондрияның негізгі кызметі — энергия көзі — АТФ молекуласын, сонымен катар нәруыз РНҚ молекулаларын синтездеу

Мағынаны тану

(15 минут)

(15 минут)

Биология оқулығы

Өткен тақырыпты бекіту мақсатымен оқушылар қатар бойынша бір-біріне сұрақтар қояды.

«Алты қалпақ» әдісін пайдалану арқылы бактериялардың ерекшеліктері мен ола тудыратын ауруларды жан жақты ашу.

«Ұғыну» сатысында қолданылады. Қолдану технологиясы: екі студент әрбір азат жолдан кейін тоқтай отырып мәтінді оқиды, содан кейін бір-біріне оқығанының мазмұны бойынша әртүрлі деңгейдегі сұрақтар қояды. Берілген түр коммуникативті дағдылардың дамуына әсер етеді.

Жекеленген оқушыларға көмек

Фактілерді

баяндайды Мадақтау (3шапалақ,

(10 минут)

1-тілек.

Қорытындылау

Үйге тапсырма:  Мылқау сұрақтармен жұмыс жүргізу.

Ұйымдастыру кезеңі

(2 минут)

Биология оқулығы

Қызығушылықты ояту

(3 минут)

Биолог анықта

малығы

Мағынаны тану

(15 минут)

(15 минут)

Биология оқулығы

_{виpvc кристалы}

300-ден астам түрі белгигі болып отыр.

Дмитрий Иосифович Ивановский (1864-1920)

Орыс физиологі әрі микробиологі. Виру-сологияның негізін қалаушылардың бірі.

1892 жылы ең алғаш темекі теңбілі ауруының қоздырғышын тапты

Темекі теңбілі вирусы темекі жапырақтарындағы хлоропластарды закымдайды.  жапырак тақтасы бүрісіп, шиыршықтанады. Сонымен қатар тостағанша, күлте жапырақшалары да өзгереді.Темекі теңбілі вирусымен зақымдалған жапырақ 9—11 күннен кейін сарғая бастайды

1). У.Стенлидің дәлелдеуі бойынша, темекі жапырағында вирус бөлшектері алты қырлы кристалл пішінді шоғыр түзеді.

2). Бактерияларды закымдап, ерітіп (лизис) жіберетін вирустарды бактериофагтар деп атайды. Бұларды алғаш рет 1915 жылы Ф. Туорт сипаттап жаз

Мәтінмен жұмыс.

Дарынды және  талантты балаларға кеңейтілген тапсырма беру

Кері байланыс

Өзін-өзі бағалау

Критерий  арқылы  бағалау

(10 минут)

Қорытындылау

(2 минут)

Биология оқулығы

Сабақ амандасып, сынып оқушыларын түгелдеуден басталады.

Қызығушылықты ояту

(3 минут)

Биолог анықта

малығы

Кластер әдісі арқылы ойды қыздыру.

Вирустар

Үш шапалақ

Мағынаны тану

(15 минут)

(15 минут)

Биология оқулығы

Тұмаудың нағыз қоздырғышы 1933 жылы табылды. Тұмау індеті адам баласына шешек пен обадан кем тимеген. 1918—1920 жылдары тұмаумен 500 миллиондай адам ауырып, оның 20 миллиондайы қайтыс болған.

Полиомиелит — тез таралатын індет. Полиомиелит вирусы тұмау вирусымен салыстырганда өте кішкентай болады. 1916 жылы Нью-Йоркте полиомиелиттен 2 мындай адам қайтыс болып, 7 мыңдай адам сал ауруына шалдыккан. Бүл ауру, әсіресе балалар арасында кен, таралған. Оның қоздыргышы — су, тағам жене ауа арқылы таралады. Полиомиелит індеті Қазақстанда, әсіресе 1961 жылы кең өріс алды. Бұл аурудың қоздырғыштары жүйке жасушаларына еніп, адам қозғалысын басқаратын жүйкелерді бұзып, жансыздандырады

«Балама тест» арқылы миға шабуыл жасау.

Вирустардың тудыратын арулураы қандай?

А. Герпес

Б. Топалаң

В. Туберкулез

2.  Врусты ашқан кім?

А. Менделеев

Б. Мвановмкий

В. Бейерник

3. Вирустың ішінін тап:

А.  шар

Б.  Ромб

В. Имек

Топтық жұмы. Әр топқа мәтін бойынша жұмыс беріледі.

І топ: ЖИТС ауруы туралы мағлұмат

ІІ топ: ЖИТСтің жұғу жолдары

ІІІ топ: ЖИТСті жұқтырудың алдын алу.

Екі жұлдыз , бір тілек

(10 минут)

Қорытындылау

Үйге тапсырма:  Вирус арқылы таралатын аурулар туралы білу.

Жаңа тақырыпты меңгереді.

Кіріспе бөлім

Көне қала аттарымен топқа бөлемін.

«Түркістан», «Сайрам», «Отырар», «Исфиджаб.

таныстырылымы

5 минут

Түсіну Қозғалыс органоидтері. Қозғалыс органоид-тері жануарлар дүниесінде көл таралған.  организмді үнемі қозғалыска келтіріп отырады. Мұндай организмдерге сұйык ортада қозғалуға бейім әр түрлі өсінділер, кірпікшелер, талшықтар жөне бұлшық етті қозғалысқа келтіретін миожілшелер (миофибрилдер), т.б. жатады.

Оқулықты пайдалана отырып, берілген тақырып бойынша кластер жасап, қорғап шығады.

5 минут

Талдау. Сәйкестендіру кестесін толтыртамын.

Ақ қалпақ – оқиғаны баяндайды.

Сары қалпақ – шығармашылығын танытады.

Қара қалпақ – даттайды.

Жасыл қалпақ – қосымша мәліметтер береді.

Қызыл қалпақ – эмоциясын білдіреді.

Көк қалпақ – бағалайды.

Интербелсенді тақтадан сәйкестендіру кестесін көреді. Алған білімдерін талдап, жұмыс дәптерлеріне сәйкестендіреді. Дәлелдейді.

Ауызша мақтау, мадақтау арқылы формативті бағалау. Өз-өзін критериалды бағалау.

Бағалау парақшасы, интербелсенді тақта, оқушы дәптері

Қорытынды

Өз-өзін критериалды бағалау.

Бағалау критерийлеріне сүйене отырып, өз-өздерін бағалайды.

Өз-өзін критериалды  бағалау

саны

Білу

Үйрену

Өзіне үйренгені

·  Жаңа білімді түсінеді

·  Сұрақтарға толық жауап беруге  үйрену.

Ұйымдастыру  іздестіру. Жаңа сабақ

Сергіту сәті

Рефлексивті түзетушілік

·  Жаңа білімді түсінеді

·  Сұрақтарға толық жауап беруге  үйрену.

Ұйымдастыру  іздестіру. Жаңа сабақ

Сергіту сәті

Рефлексивті түзетушілік

·  Жаңа білімді түсінеді

·  Сұрақтарға толық жауап беруге  үйрену.

Ұйымдастыру  іздестіру. Жаңа сабақ

Сергіту сәті

Рефлексивті түзетушілік

·  Жаңа білімді түсінеді

·  Сұрақтарға толық жауап беруге  үйрену.

Ұйымдастыру  іздестіру. Жаңа сабақ

Сергіту сәті

Рефлексивті түзетушілік

·  Жаңа білімді түсінеді

·  Сұрақтарға толық жауап беруге  үйрену.

Ұйымдастыру  іздестіру. Жаңа сабақ

Сергіту сәті

Рефлексивті түзетушілік

 Жаңа сабақ

Пікір алысу.

 Психологиялық ахуалды қалыптастыру

Табиғат қандай тамаша
Жыл мезгілі жазда
Айнала жасыл шөптер
Жайқалған әдемі гүлдер.

Қоңыз, қоңыз, қоңызым
Тынығады, ұйықтайды.

Ұйқыдан қоңыздар оянып
Аунап, қунап алады.
Көзімізді ашайық,
Көзге жаттығу жасайық.

Бойымызды жазайық,
Қолымызды созайық.
Жаттығулар жасайық.
Ұйқымызды ашайық.
Оң қолға алып тарақты,
Түрлі массаж жасаймыз.
Сол қолға алып массажды,
Табанға массаж жасаймыз.

Қоңыз, қоңыз, қоңызым
Өрмелеген қоңызым.
Қыбыр – қыбыр жүріспен
Қоңыздар қырға шығады.

 Жаңа сабақ

Қол ұштасып тұрайық
Шеңберді біз құрайық.
Көріскенше күн жақсы
Сау – саламат болайық.

 Психологиялық ахуалды қалыптастыру

 Жаңа сабақ

1. Сен нешеде оянасың?

2. Таңертеңгі асты нешеде ішесің?

3. Мектепке дейін немен барасың?

4. Мектепте сабақ нешеде бітеді?

5. Қай уақытта үйге келесің?

6. Қанша уақыт үй тапсырмасын орындайсың?

Әуеннің көңіл күйін ажыратып білу қабілетін дамытуға арналғандидактикалық ойын.

Ойын құралдары

Көрнекілік:картоннан жасалынған үш гүл (гүлдің ортасында көңілді, көңілсіз және ұйықтап жатқан «тұлғаның» суреті салынған), әуеннің үш көңіл күйін көрсетіп жатады.

1.   Жәй әуен, Көңілсіз әуен, Көңілді әуен

Гүлдердің орына үш күннің көзін немесе үш бұлтты істеп алуға болады.

Таратылатыны: Әр балаға әуеннің көңіл күйін білдірітен бір гүлден беріледі.

ОЙЫН ШАРТЫ

1.   Музыка жетекшісі музыкалық шығарманы ойнайды. Бір бала шығып әуеннің көңіл күйіне сай гүлді алып шығады. Егер де балаға музыкалық шығарма таныс болса, ол бала шығарманы атын және де композиторын атайды.

2.   Әр баланың алдында үш гүл жатады. Музыка жетекшісі музыкалық шығараманы ойнайды да балалар әуеннің көңіл күйін ажыратып әуенге сай гүлді алып шығады.