- АДАМ ҚОҒАМ ҚҰҚЫҚ 1 СЫНЫП САБАҚ ЖОСПАР
Сабақ жоспары
| Пән: Қоғамдық білім негіздері |
| Сынып: 11 |
Сабақ: 1 |
Күні:
|
Тақырыбы: Философиялық антропология пәні және оның құрылымы
Мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға философиялық антропология пәні және оның құрылымы туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2)біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;
6)іздені,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ — жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар: оқулық
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Өткен тақырып бойынша сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру:
Философиялық антропология пәні. «Антропология» термині адам туралы ғылым деген ұғымды білдіреді (грек. «апіһгороз»-адам, «Іо§оз»-ілім). Адамды түрлі жақтарынан медицина, психология, анатомия және физиология, т.б. ғылымдар зерттейді.
Антропологияға философиялық козқарас арнайы ғылыми көз-қарастан өзінің айқын көрінісінің түтастығымен және жүйелілігімен ерекшеленеді. Философия, жалпы, ауқымды антропологиялық, дүниетанымдык маңыздылығы бар мәселелерді зерттейді. Оны биология, медицина ғылымы түрғысынан қарағандағы адамның нендей мәнге ие екендігі кызыктыратыны секілді, оның назарынан адам бойындағы ең басты нөрсе мен оны айкындаушы фактор, оның өмір сүру аспектілері мен кырларының біртүтастығы неге негізделгені де сырт қалмайды.
Философтар адам туралы ерте заманның өзінде ойлана бастаған. Адамтану- философияның басты мәселесі. Оның күрылымы Сократтың «өзіңді таны» деген сөзінде көрініс тапқан. Олар «адам-дүние» деген дүниетанымдық қатынастың адамның табиғатқа, басқа адамдарға, адам қолымен жасалған жасанды тіршілік ортасына деген қарым-қатынасынан күралады.
Адам философиясының негізін салушы Сократ деп танылған. Ол өзінің философиялық түсініктерінің негізі етіп адам болмысының мәні мен мағынасын қойған болатын. Содан бері адам мен оның не үшін жаратылғандығы туралы әр түрлі көзқарастағы көптеген философтар айналысты. Антропологиялық мәселе коне дөуірлерден XVII—XVIII ғасырларға дейінгі үзақ уақыт бойы толығымен философия аясына жатқызылды. «Антропология» терминінің езін адамды зерттейтін философия белігі ретінде Аристотель алғаш рет айналымға енгізген болатын.
Адам туралы түрлі тұжырымдар. Антиқалық философияда адамға ерекше сана- акылға иелік етуші, ғаламның бір бөлігі деп қараған. Космоцентризм деп аталған осы түжырымдаманың түрғысынан қарайтын болсак, адам ғаламның туындысы- «микрокосмос».
Орта ғасырларда (VI-XIV ғғ.) Шығыста да, Батыста да діни көзқарастардың үстемдігі орнады. Қоғамның барлық лялары дінге бағынды. Осы кезде теоцентризм (грек. Іһеоз -құдай) принципі үлкен рол атқарды. Адам дегеніміз-құпияжәне оның мәнін түсіну мүмкін емес деген түсінік қалыптасты. Қайта өрлеу дәуірінің (XV-XVI ғғ.) философиясында адамның бостандығы мен шығармашылық белсенділігі, оның танымдық қабілеті ерекше атап көрсетілді.
Философияның міндеттерін аныктай келіп, Кант езінің белгілі төрт сұрағын тұжы- рымдады:
- Мен не біле аламын?
- Менің не істеуім керек?
- Мен не нәрсеге үміттене аламын?
- Адам дегеніміз не?
Сабақты қорытындылау: Тақырып бойынша пысықтау
Оқушыларды бағалау:
Үйге тапсырма беру: §1, 5-9 бб
Сабақ жоспары
| Пән: Қоғамдық білім негіздері |
| Сынып: 11 |
Сабақ: 2 |
Күні:
|
Тақырыбы: Адамның шығуы мен қалыптасуы
Мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға Адамның шығуы мен қалыптасуы туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2)біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;
6)іздені,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ — жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар: оқулық
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Өткен тақырып бойынша сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру:
Антропологияның адамның шығу тегін зерттейтін саласы антропогенез (адам,шыгуы) деп аталады.
Саналы адам (ното заріепз) осыдан 50 мың жылдай бұрын қалыптасты. Ол адамның тарихы Жер бетінде алғашқы тік жүруші адамдар пайда болған осыдан 1,5-2 млн жыл бұрынғы тарихтың қойнауына кетеді. Бұл Шығыс Африқада бірнеше себептердің түйісулеріне байланысты орын алған. Бұл туралы ғалымдар арасындағы пікірталас осы уақытқа дейін жалғасып келеді. Бұлардың қатарларына климаттың, планетамыздың радиаңиялық фонының өзгеруі, жақын ғарыштың Жерге әсері болуы да мүмкін. Эволюциялық теорияның негізін қалаушы Чарльз Дарвин (1809-1882 жж.) адамның ата-тегі мен жануарлардың дамуын айқындаушы факторлардың ортақтығына, адам мен приматтардың дене түрпаттарының ұқсастығына баса назар аударған. Бірақ қазіргі заманғы ғалымдар адамның дамуы мен қалыптасуына өсер еткен факторлар ретінде әлеуметтік және мәдени-тарихи тұрғыларға Дарвин көбірек маңыз береді.
Философиялық антропология үшін эволюция үдерісінде адамның бас сүйегі мен ми көлемінің ұлғаюы маңызды айғақ болып саналады. Бұл көп жағдайларда жануар ақуызы барлық-түліктерді тамаққа пайдалану нәтижесшде іске асқан. алдымен, қабығы жаңа байланыстармен байып дамыған. Осылардың нәтижесінде сөйлеу, ойлау және еңбек әрекеттері үшін алғышарттар қалыптасқан.
Адамда оның өмірі мен әрекетін камтамасыз ететін екі арна бар:
- § биологиялық дамудың негізінде жататын генетиқалық;
- § адамның ерекшеліктерін білдіретін мәдени-лингвисти- ісалық.
Еңбек деп адамның өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында табиғатты өзгертуге багытталған мақсатты әрекетін айтамыз.
Қоғамдағы адам. Материалдык өндірістің екінші жағы да бар ол-адамның өзінің өндірілуі мен қайта өндірілуі, яғни бала туу, тәрбиелеу, әлеуметтендіру, яғни осы үдерістермен байланысты барлық іс-әрекеттерді қамтиды. Қоғам дамуының бастауымен, антропосоңиогенез (адам мен коғамның қалыптасуы) барысында өндірістің екі торабы да күрделі, қарама-қарсылықты арақатынаста болды.
Сабақты қорытындылау: Тақырып бойынша пысықтау
Оқушыларды бағалау:
Үйге тапсырма беру: §2, 10-12 бб
Сабақ жоспары
| Пән: Қоғамдық білім негіздері |
| Сынып: 11 |
Сабақ: 3 |
Күні:
|
Тақырыбы: Адамның мәні мен тіршілігі
Мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға адамның мәні мен тіршілігі туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2)біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;
6)іздені,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ — жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар: оқулық
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Өткен тақырып бойынша сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: Мән-қарастырылып отырған нәрсеге немесе құбылысына тән аса маңызды қасиеттер. Бір-бірлерін толықтыра отырып, олар заттың ішкі негізін құрайды. Тіршілік дегеніміз-бұл заттың немесе құбылыстың шынайы болмысы; өмірде өзін қалай көрсететіндігі мен қалай ұстайтындығы.
Философия тарихында адамның мәнін аньщтауға талай талпыныстар жасалынған болатын.
|
Биоцентристер
|
Теоцентристер
|
Социоцентристер
|
| Биоцентристер (натуралистер) адамның мәнін тек оның табиғи бастауына, яғни биолоғиялық тәніне апарып таңады. Олар адамның тіршілігінің түрліше жактары оның дене кұрылысына байланысты деп санаған. |
Табигатцентристер адамды ғаламның ерекше сапалы- саналы бөлігі деп есептеген. Антропоцентристер бүкіл дүниені адам арқылы бағалаған. Өйткені оны ең жоғары кұндылық деп қарастырған.
|
Социоцентристер адамды езінің барлық қасиеттері мен құбылыстарын қоғамнан алды деген пікірде болған.
|
Теоцентристер адамның мәнін оның жанына апарып теңестірген. Жанды олар адамның табиғи бастауына (денесіне) қарсы қойып, соңғысьш күнөқар деп есептеген. Адам рух- тың (Құдай берген бастаудың), жанның, тәннің қосындысы деген. Адамның табиғаты оны Құдай жаратқандықтан адамдардың ақылы жетпейтін құпия деп есептелінген.
Адамның тіршілігі жеке тұлғаның тұтас тіршілік иесі ретінде оның қажеттіліктері мен қасиеттерінің барлық түрлерінде керініс табады. Бұл тұтастык, ең алдымен, адамның үш-биологиялық, әлеуметтік және психиқалық-негізгі бастауының бірлігі болып табылады. Сайып келгенде, бұл биопсихоәлеуметтік құбылыс. Осы факторлардың біреуін тастасақ, біз адамды жоғалтып аламыз. Адамның қабілеттіліктерінің дамуы әр уақытта осы негізгі факторлармен, яғни табиғи тума қабілеттіктермен, әлеуметтік ортамен және ішкі «менімен» байланысты.Өмір жаңалықтарының өзгеруіне бейімделе отырып, адам өз тіршілігін (өмір сүру тәсілдерін) өзгертеді және осымен бір уақытта өзінің мәнін қалыптастырады.
Сабақты қорытындылау: Тақырып бойынша пысықтау
Оқушыларды бағалау:
Үйге тапсырма беру: §3, 13-15 бб
Сабақ жоспары
| Пән: Қоғамдық білім негіздері |
| Сынып: 11 |
Сабақ: 4 |
Күні:
|
Тақырыбы: Адам болмысының мәні
Мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға адам болмысының мәні туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2)біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;
6)іздені,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ — жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар: оқулық
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Өткен тақырып бойынша сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: Өмірдің мәнінің адамдық өлшемі бар. Адам жоқ жерде мән де, мәнсіздік те жоқ. Тек адам ғана өзін қоршаған ортамен бірлікте өмірдің мәні туралы түсінік түзуге қабілетті. Бұл әрекеті еріксіз емес, өзінің өмірге кезқарасына, ұстанымдары мен ұмтылатын мұраттарына сай іске асырады. Көптеген мәселелер адам баласының объективтік жағдайларына байланысты.
Жазушы В.Каверин айтқандай, тұлғаның өмірінің мақсаты: «Күресу мен іздену, табу және берілмеу». Өмірдің мәні-бұл адамның жасампаздьпына басқалармен қарым-қатынас жасауға деген қажеттіліктеріне байланысты, кейде басқалар үшін өзін-өзі құрбан етуге байланысты оның өзін-өзі іске асыруға бағыттайтын құндылықтар мен мұраттарды саналы түрде, дербес таңдауы.
Өмірдің мәні болмағандықтан, адамда «тобырлық сезім артады, жаны жабырқап, тұлғаның мәнісі кеми береді. Оның қандай қуаныштары болды? Кімді жұбатты, кімге ақыл-кеңес берді, кімге жылы сөз айтты, кімге кемек беріп, қол үшын созды, кімді жылытып, корғап қалғанына» байланысты деп жазды А.И.Герцен. Адамның рухы қаншалықты жоғары болса, ол соғұрлым еркін, соғұрлым өмірден көбірек ләззат алады, соғұрлым кеп адамға, жалпы қоғамға әсер етеді.
Өмірдің мәні-адам өзінің өмірін бағындыратын және сол үшін өзінің өмірлік мақсаттарын бағыттап, жүзеге асыратын бағаланған құндылық (құндылықтар). Ол мәнісінде құндылық сипатта және тек тіршілік стетіндер үшін емес, не үшін өмір сүру керек екендігін сезінгендер үшін пайда болады. Мән-адамның рухани өмірінің болігі.
Өмірдің мәні туралы мәселе-бұл адамның өлімінің мәні оның мәңгілігі туралы да мәселе. Өмірдің мәні тек осы кезге ғана емес, сонымен бірге жаны тірі адам болмайтын мәңгілік уақытқа байланысты анықталынады. Өмірдің мәнісін түсіну дегеніміз-ол өзгерістердің мәңгілік ағысында озінің орнын табу дегенді білдіреді. Қазақтың ұлы ойшыл ақыны Абай Құнанбайұлы адам өледі, бірақ артында өшпестей із қалдырған адамның өзі елгенмен, аты өлмейді: келер ұрпақтың есінде оның аты мәңгіге қалады: «Өлді деуге бола ма, айтыңдаршы? Өлмейтұғын артында сез қалдырған». Егер адам өмірден өткеннен кейін артында із қалдырмаса, онда оның өмірі мәңгілікке байланысты текке өткені.
Тапсырма
| Бұл ұғымдар неге өзара байланысты |
| Өмір |
Бақыт |
Өмірден адасу |
Сабақты қорытындылау: Тақырып бойынша пысықтау
Оқушыларды бағалау:
Үйге тапсырма беру: §4, 16-18 бб, өмір туралы өлең жаттау
Сабақ жоспары
| Пән: Қоғамдық білім негіздері |
| Сынып: 11 |
Сабақ: 5 |
Күні:
|
Тақырыбы: Адамның тілі мен ойлауы
Мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға адамның тілі мен ойлауы туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2)біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;
6)іздені,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ — жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар: оқулық
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Өткен тақырып бойынша сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру:
Тіл-әлеуметтік құбылыс. Тіл-жанды табиғаттың өмірлік қызметі удерісінде танымдық және қатынастық міндет атқаратын белгілер жүйесі. Тіл-тек адамға ғана тән, оны өзге организмдерден бөліп тұратын ерекше қасиет. Адамзат дамуының алғашқы кезеңінде, еңбек және қорғаныс құралдары өлі жетілмей тұрғанда, өмір үшін күрес ширығып, адамның өзін-өзі сақтап қалуы тек ұжымдық әрекетке тәуелді болған жағдайда тілдің қажеттігі туды. Еңбек үдері жақсарту үшін адамдар өзара байланыста болуы, ақпарат алмасуы қажет болды. Тіл адам ойының дамуында шешуші рөл атқарып, олардың өміріне маңызды өзгерістер алып келді.
Тіл-жинақталған білімді тіркеу мен сақтау және оны ұрпақтан-ұрпаққа жеткізу құралы. Абстрактілі ойлау жүйесі тілдің арқасында өмір сүріп, дамиды. Тіл-ой қорытудың қажетті құралы, өйткені кез келген сөздің өзі-ақ қорытынды болып шығады.
Ойлау және оның органы. Ойлау адам санасының маңызды ерекшелігі. Ұжымдық еңбектің пайда болуы мен дамуы бір-бірінен ешқандай ажырамайтьш ойлау мен тілдің болуын қажет етті. Еңбектің үнемі жаңа нышандары мен жалпылама қасиеттері жалпылама атқа ие болады.
Адамның ойлауы әркімнің биологиялық, физиологиялық органының ерекшелігімен ғана байланысты болса, онда адам алдын ала анықталған нәрсе. Онда еркіндіктің болуы мүмкін емес. Ол өзінің қандай болуын өзі тандай алмайды. Оның хайуанаттардан айырмашылығы шамалы. Еркіндік жоқ болса, жауапкершілік те жоқ, қоғамдык қатынастармен, адамгершілік қағидалар адамдардың еркінсіз-ақ автоматты түрде жүзеге асуы тиіс.
Мәселенің бір жағы: ойлаудың мазмұны өзінің органы-мидың бейнелемейтіндігінде. Ми-жалпы, әр адамның организмдік тәні ретінде ойлауды қамтамасыз етеді, ойлау-мидың қызметі. Осы тұрғыдан немесе осы мағынада ғана ойлаумен оның физиологиялық органы байланыста. Адамның жалпы тәнінің бітімі, құрылымы, соның ішінде адам миынын бітімдік ерекшелігі дүниеге адамдық қатынастың қалыптасу тарихы мен эволюциясында өзгеріп, тұрақтанран.
Тіл, ой және әрекет арасындағы байланыстар. Тілдің жағдайы ойлаудың сапасын айқындайды. Қазақ тілінің, жалпы тілдің ойлауға, әлеуметтік психологияға әсерінінен қазак ойшылдары да үнемі көңіл бөліп отырған. «Қазақ тілінде қазақтың сары сайын даласы, тарихы, тұрмысы, асықпайтын-саспайтын сабырлы мінезі-бәрі көрініп тұр» деген екен М.Жұмабаев. О.Сүлейменов тіл мен санаға қатысты былай дейді: «Адам сәби күнінен Сөз атмосферасына түседі. Сөз оны өсіреді, өшіреді, қуат береді. Сөз адамның көркемдік талғамын қалыптастырады, көзқарасын, сана-сезімін оятады». Ағылшынның ұлы ғұламасы Ф. Бэкон да: «Тілдің мидін материалын қарап отырып сол тілде сөйлейтін халықтардың психиқалық құрылымы мен ділі туралы өте маңызды, сонымен қоса, аса көңіл аударып бақылауға тұратын қорытындылар жасауға болады» деп баға берген.
Бэкон Френсис (1561-1626 жж.) ағылшын философы, жаңа дәуірдің эксперименттік ғылымының және жаңа материализмнің негізін салушы. Ғылымның міндеттерін жаңаша түсіндірді, ғылыми ақиқатқа жету әдістерін одан әрі дамытты. Басты шығармасы-«Жаңа органон».
«Сөзден шатасу, жаңылыс жазу немесе қате оқу, қол сілтеу мен түрлі қылықтар, осылардың бәрінде мән бар,-дейді психолог З.Фрейд солардың көмегімен адам, әдетте, ең тереңде жатқан сырларын ашады».
Зигмунд Фрейд (1856-1939 жж.) аустриялық дәрігер, невропатолог, психиатр. Психиқаны материалдық үдерістермен қатар жүретін және санадан тыс жатқан ерекше меңгілік психиқалық күштермен басқарылатын, өздігінен өмір сүретін нәрсе ретінде қарастырды. Шығармасы «Психология бессознательного». Психолингвист ғалымдардың бірі Н.Д.Левитов былай дейді: «Ой сөз бен тіркестерге енгізіледі. Тіл де, сонымен бірге тілдің дара және тәжірибелік қолданыстағы, әдетте, сол тілдің шындьны немесе нағыз күйі көрініс береді.
Сабақты қорытындылау: Тақырып бойынша пысықтау
Оқушыларды бағалау: Үйге тапсырма беру: §5, 19-24 бб, Тіл туралы өлең жаттау
Сабақ жоспары
| Пән: Қоғамдық білім негіздері |
| Сынып: 11 |
Сабақ: 6 |
Күні:
|
Тақырыбы: Ойлау мен болмыстың арақа-сы
Мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға ойлау мен болмыстың арақа-сы туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2)біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;
6)іздені,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ — жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар: оқулық
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Өткен тақырып бойынша сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру:
Ойлау мен болмыстың арақатынасы себеп пен салдарлық қатынастың шеңберінде қарастырылуы мүмкін. Бірақ оның қайсысы бірінші екендігі жөнінде сұрақ олардың өзіндік табиғатын ашуға бағышталмаған. Себебі, мәселені солай қоюдың өзі де не жөнінде сұрап тұрғанын айқын керсетпейді және бұл олардың қайсысы себеп, қайсысы салдар екендігі анықталған күнде де ойлаудың тікелей өз табиғаты жөнінде сауал қойып түрған жоқ.
Материалистік философияда ойлаудың табиғаты туралы сауалға, ойлау — материяның немесе болмыстың бейнесі деп жауап беріледі. Бұл жауап, әрине, неғұрлым накты.
Бейне және бейнелеу.Ойлау бейнелеу мен бейне жасау табигатына тікелей қатысты. Ол, сөз жок, бар нәрсе. Бірак, ең алдымен, сол бейне деп нені айтамыз? Күнделікті көріп жүрген нәрсені білу мен оның табигатын тану — арасы алшақ екі түрлі нөрсе. Сол сияқты адамның ойы да сол ойдан тыс басқа нәрсенің керінісі делінеді.
Бір зат пен екінші заттың арасындагы байланыстан, олардың бір-біріне белгілі табын түсіруден де бейнелікті көруге болар. Бірақ ол — екі заттың өздеріне емес, соны бақы- лаушы адамга гана бейне. Ал заттардың өзара қатынасында олар — бейне емес, тек табиғи физиқалық, химиялық, т.б. үдерістер. Тек адам бір затты табигатын белгісін екінші заттан көре алады. Ягни өзара ықпал етуші екі зат бірін- бірі бейнелейді.
Шынайылық пен идеалдық шеқарасы осы жерде ажырайды. Яғни қоғамдық өмірде, адам қолымен жасалған дүниеде шынайы нәрсе — адамның өзі. Шынайылықтың болуы басқа, одан тыс нәрселерге қаншалық қажетті байланыста болғанымен, түпкілікті себебі тек езінде. Идеалдылық субъектінің негізгі қасиеті. Онсыз адам субъект бола алмайды. Идеалдылық шынайы қүбылыстың өкілдік формасы. Ол бір заттың, не үдерістің өзінің барлық объективтілік болмысымен, заттық қалпы, не пішінмен екінші заттың бүтін табиғатының белгісі, суреттемесі, көрсеткіші, өкілі больш тұратындығы. Адам бүйымдарьшьщ Гарльиы да оның жеке болмысынан тыс дүниедегі белгілері, суреттемелері, көрсеткіштері, өкілдері. Олардың заттық, объективтік болмысы, пішіні не қызметтері адам туралы сыр шертеді, соны бейнелейді, адамдық мәнмен сөулеленіп тұрады.
Тапсырма
- Ойлау және бейнелеудің ажыратындар
Сабақты қорытындылау: Тақырып бойынша пысықтау
Оқушыларды бағалау:
Үйге тапсырма беру: §6, 25-30 бб
Пән Құқықтану
Сынып: 11 «Б» Сабақ: 1 Күні:
Тақырыбы: Кіріспе және адам құқықтары туралы түсінік
Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:
Білімділік: Оқушыларға адам құқықтары туралы түсінік туралы түсінік және олардың түрлері туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2) біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;
6)іздені,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ — жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар:
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру:
Әділдік идеясы құқықтың негізі және де ол қоғамның барша мүшелерінен адал, парасатты болуды, бір-бірімен сыйластық орнатуды, бір-біріне зиян келтірмеуді, қабылдаған ережелерді бұзбауды талап етеді.
Азаматтық құқық дегеніміз – азаматтық заңдардың көрініс тапқан мүлікті және мүліктік қатынастармен байланысты бар мүліктік емес қатынастарды реттейтін нормалар жиынтығы.
Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі, заңдар, заңға негізделген актілер, әдеттік құқық т.б. жатады.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі жалпы және ерекше бөлімдерден тұрады. Жалпы бөлім 1994 ж 27 желтоқсан күні қабылданып, 1995 ж 1 наурызда заңдық күшіне енген, ал ерекше бөлімі 1999 ж 1 шілдеде заңдық күшіне енді. Азаматтық кодекстің құрылымы бөлім, бөлімше, тарау, баптар мен тармақтарға бөлінген. Жалпы азаматтық кодекс 1142 баптан тұрады.
Азаматтық құқықтың қағидаларына:
— Тараптардың теңдігі;
— Шарт еркіндігі және таңдау құқығы;
— Еркіндік;
Азаматтық құқықтың да өзіндік реттеу пәні бар. Ол
— Мүліктік қатынастар дегеніміз – мүлікті иелену, пайдалану және билік етуге (басқа біреуге беру) байланысты қатынастар. Мысалы, сату – сатып алу, жалға беру, мұраға қалдыру
— Мүліктік емес жеке қатынастар екі топқа бөлінеді – мүліктік қатынастармен тығызбайланысты мүліктік емес жеке қатынастар және мүліктік қатынастармен байланысты жоқ мүліктік емес жеке қатынастар.
Сабақты қорытындылау: Азаматтық құқықтың қайнар көздеріне ҚР Конституциясы, ҚР Азаматтық кодексі, Басқа да заң актілері, Әдеттегі құқықтар, Халықаралық шарттар (конвенциялар)
Оқушыларды бағалау:
Үйге тапсырма беру: § 1, Мазмұндап келіңдер және сұрақтарға ауызша жауап беріңдер.
Пән Құқықтану
Сынып: 11 «Б» Сабақ: 2 Күні:
Тақырыбы: Азаматтық құқықтық қатынасқа қатысушылар
Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:
Білімділік: Оқушыларға Азаматтық құқықтық қатынасқа қатысушылар туралы түсінік және олардың түрлері туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2) біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;
6)іздені,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ — жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар:
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Өткен тақырып бойынша сұрау және сұрақтар
— Азаматтық құқық деген не?
— Азаматтық құқықтың қайнар көздерін атап бер?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: Азаматтық – құқықтық қатынасқа қатысушылардың екі түрі бар – жеке тұлға және заңды тұлға.
Заңды тұлға деп – шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығындағы оқшау мүлкі бар және сол мүлікке өз міндеттемлері бойынша жауап беретін, өз атынан мүліктік және мүліктік емес жеке құқықтар мен міндеттерге ие болып, оларды жүзеге асыра алатын, сотта талапкер және жауапкер бола алатын ұйымдар танылады.
Заңды тұлғаның дербес баланысы, сметасы және өз атауы, мөрі болады. Арнайы лицензия алып қызметпен айналысуды қажет ететін заңды тұлғалар болады.
Лецензия дегеніміз – заңда көрсетілген кәсіп түрімен шұғылдану үшін өкілетті мемлекеттік орган беретін рұқсат.
Заңды тұлғалар заңға сәйкес коммерциялық және коммерциялық емес заңды тұлғалар болып екі түрге бөлінеді.
Коммерциялық заңды тұлғалар: мемлекеттік кәсіпорын, шаруашылық серіктестік, өндірістік коопертив нысандары.
Коммерциялық емес заңды тұлғалар: мекеме, қоғамдық бірлестік, қоғамдық қор, діни бірлестіктер т.б.
Жеке тұлғаға Қазақстан Республикасының азаматтары, шетел азаматтары және азаматтығы жоқ адамдар жатады. Жеке тұлға екі шартпен тікелей байланысты
- Азаматтардың құқық қабілеттілігі – бұл жеке тұлғаның азаматтық құқық пен міндетті иелену мүмкіндігі немесе қабілет құқығы.
- Азаматтықдың әрекет қабілеттілігі – азаматтардың өз әрекеттерімен азаматтық құқықтарға ие болуға және оны жүзеге асыруға, өзі үшін азаматтық міндеттер атқарып, олардың орындауға және өз әрекетін тұрғын салдар үшін азаматтық-құқықтық жауапкершілікке тартуға қабілеттілігі.
Сабақты қорытындылау: азаматтық құқықтық қатынастарға қатысушылардың құқыққабілеттілігі мен әрекетқабілеттілігі болу керек.
Оқушыларды бағалау:
Үйге тапсырма беру: §2, Мазмұндап келіңдер және сұрақтарға ауызша жауап беріңдер.
Пән Құқықтану
Сынып: 11 «Б» Сабақ: 3 Күні:
Тақырыбы: Меншік құқығы және меншіктің түрлері
Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:
Білімділік: Оқушыларға Меншік құқығы және меншіктің түрлері туралы түсінік және олардың түрлері туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2) біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;
6)іздені,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ — жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар:
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Өткен тақырып бойынша сұрау және сұрақтар
— Жеке және заңды тұлғалардың мәнін ашыңдар?
— Лицензия деген не?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: меншік дегеніміз – бұл жеке адамның затқа байланысты қарым-қатынасы. Сондай-ақ меншік заң бойынша қорғалады.
Біздің елімізде меншіктің заңдастырылған екі түрі бар:
— Жеке меншік – бұл азаматтардың және мемлекеттік емес заңды тұлғалар мен олардың бірлестіктерінің меншігі.
— Мемлекеттік меншік – мемлекеттік иелігіндегі мүліктер.
Меншік құқығының мазмұнын іс жүзінде меншікті иелену, пайдалану және билік ету құқығы құрайды.
Иелену құқығы дегеніміз – мүлікті іс жүзінде иеленуді жүзеге асыруды заң жүзінде қамтамасыз ету.
Пайдалану құқық дегеніміз – мүліктен оның пайдалы табиғи қасиеттерін алудың, сондай – ақ одан пайда табудың заң жүзінде қамтамасыз етілуі.
Билік ету құқығы дегеніміз – мүліктің заң жүзіндегі тағдырын белгілеудің заңмен қамтамасыз етілуі.
Заттық құқықтар – бұл өзінің мүддесін қанағаттандыру мақсатында өзіне тиесілі мүлікті басқа тұлғаның пайдалануына беруі. Бұларға:
— Жерді пайдалану құқығы – жеке немесе заңды тұлғаның мемлекет меншігіндегі жерді өтемді немесе өтемсіз негізде мерзімі белгіленген немесе мерзімі белгіленбеген уақыт аралығында иеленуді және пайдалануы.
— Шаруашылықты жүргізу құқығы – мемлекеттен алған мүлікті иелену, пайдалану, билік етудің заң жүзінде жүзеге асыратын мемлекеттік кәсіпорынның заттық құқығы.
— Оралымды басқару құқығы – меншік иесі мен қазыналық кәсіпорынның қаражаты есебінен қаржыландырылған және мемлекеттен мүлік алған мекеменің заттық құқығы.
— Өзге де заттық құқықтар – сеніп тапсырылған басқару құқығы, жеке меншіктегі жерді уақытша пайдалану құқығы, жер асты байлығын иелену құқығы, кепіл.
Сабақты қорытындылау:елімізде нарықтық қатынастар меншік түрлерінің әр алуандығын қажет етеді.
Оқушыларды бағалау:
Үйге тапсырма беру: §3, Мазмұндап келіңдер және сұрақтарға ауызша жауап беріңдер.
Пән Құқықтану
Сынып: 11 «Б» Сабақ: 4 Күні:
Тақырыбы: Азаматтық құқықтық қатынастарға қатысушылар. Шарттың түрлері
Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:
Білімділік: Оқушыларға Азаматтық құқықтық қатынастарға қатысушылар. Шарттың түрлері туралы түсінік және олардың түрлері туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2) біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;
6)іздені,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ — жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар:
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Өткен тақырып бойынша сұрау және сұрақтар
— Жеке меншік деген не?
— Заттық құқықтар деген не?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: Мәміле дегеніміз – азаматтар мен заңды тұлғалардың азаматтық құқықтары мен міндеттерін белгілеуге, өзгертуге немесе тоқтауға бағытталған әрекеттері.
Мәміле – бұл әрекет, яғни адамдардың саналы іс-әрекеттерінің нәтижесі. Барлық әрекеттер заңды және заңсыз болып бөлінеді. Мәмілені жасау заңды әрекет болып табылады және ол заңға сәйкес келеді.
Мәмілені жасау – мәміле субъектілерінің арнайы әрекет жасауға деген ниеті.
Мәміле заң фактілерінің санатына жатады, яғни азаматтық-құқықтық қарым-қатынастардың тууына, өзгертілуі мен тоқтатылуына негіз болады.
Мәміле – арнайы нәтижеге жетуге бағытталған әрекеттер.
Әкімшілік актілер дегеніміз – жергілікті өзін-өзі басқару органдары мен индивидуалды мағынадағы мемлекеттік басқару орындарының актілері.
Азаматтық кодекс мәмілені екі түрге:
— бір жақты
— екі жақты деп бөледі.
— Бір жақты мәмілелер – біржақты мәмілені жасау үшін заңға, басқа да құқықтық актілер мен тараптардың келісіміне сай бір жақты ерік білдіруді қажет және ол жеткілікті болса ғана жасалады.
— Екі жақты мәмілелер шарт болып табылады. Шарт – сату – сатып алу, айырбас, рента, мүлікті жалға беру, сақтау және т.б. қатынастар арқылы жүзеге асырылады.
Шарт дегеніміз – екі немесе одан көп адамның азаматтық құқықтар мен міндеттерді белгілеу, өзгерту немесе тоқтату туралы келісімі. Шарт еркіндігінің қағидасы:
— Шартты жасау еркіндігі;
— Шартты жасауға итермелеуге жол бермеу еркіндігі;
— Жасалатын шарттың түрін таңдау еркіндігі;
— Тараптар өз қалауы бойынша шартқа әр түрлі жағдайларды енгізе алатындығын;
— Тараптар заңда көзделген және көзделмеген шарттарды да жасаса алатындығын білдреді;
Сабақты қорытындылау: сенімхат – бұл тұлғаның (сенім білдіруші) екнші тұлғаға (сенім білдірген) өзінің атынан жазбаша өкілеттік беруі:
Оқушыларды бағалау:
Үйге тапсырма беру: § Мазмұндап келіңдер және сұрақтарға ауызша жауап беріңдер.
Пән Құқықтану
Сынып: 11 «Б» Сабақ: 5 Күні:
Тақырыбы: міндеттемелік құқық
Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:
Білімділік: Оқушыларға міндеттемелік құқық туралы түсінік және олардың түрлері туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2) біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;
6)іздені,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ — жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар:
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Өткен тақырып бойынша сұрау және сұрақтар
— Шарт анықтамасын беріңдер?
— Мәміле деген не?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: міндеттемелерді орындау дегеніміз – борыш-қордың алған міндеттемесіне сай белгілі бір әрекетті жасауы немесе несие берушінің талап ету құқығына сәйкес оқшау әрекетті жасауды тоқтата тұруы. Бұл әрекеттерге мүлікті беру, жұмыс орындар, ақша төлеу және т.б. жатады.
Несие беруші – борышқордан міндеттемесін орындауды талап ететін тұлға.
Борышқор – міндеттемедегі несие берушінің пайдасын белгілі әрекеттерді жасауға немесе жасамауға міндетті болып келетін тұлға.
Айып төлеу (айыппұл, өсім) – міндеттеменің орындалмағаны немесе тиісінше орындалмағаны үшін көп жағдайда міндеттемені орындау мерзімін өткізі алған жағдайда борышқордың несие берушіге заңмен немесе шартпен белгіленген ақша сомасын төлеу.
Кепілақы – бір тараптың екінші тарапқа міндеттемені орындауды қамтамасыз ету үшін белгілі бір ақша сомасын оның есепшотына беруі.
Кепілдік – негізі міндеттеме бойынша борышқор болып табылмайтын тұлға міндеттемені қамтамасыз ететін несие беруші арасындағы тағайындалған құқықтық қатынас.
Кепіл – бұл несие берушінің борышқор өз міндетін орындамаған жағдайда кепілге алынған мүліктің құнын төлеуге мүмкіндік алатын міндеттеменің орындалуын қамтамасыз ету әдісі.
Ипотека – кепілге салынған мүлік кепіл салушының немесе үшінші бір жақтың иелігінде және пайдалануында қалатын кепіл түрі.
Кепіл зат – кепілге салынған мүліктің кепіл ұстаушының иелігіне берілетін кепіл түрі.
Сабақты қорытындылау: Өмірде түрлі жағдайлар болуы мүмкін, олар міндеттемені орындауды күрделендіруге немесе тиісінше орындауға алып келуі мүмкін
Оқушыларды бағалау:
Үйге тапсырма беру: §5, Мазмұндап келіңдер және сұрақтарға ауызша жауап беріңдер.
Пән Құқықтану
Сынып: 11 «Б» Сабақ: 6 Күні:
Тақырыбы: Азаматтық – құқықтың жауапкершілік
Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:
Білімділік: Оқушыларға Азаматтық – құқықтың жауапкершілік туралы түсінік және олардың түрлері туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2) біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;
6)іздені,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ — жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар:
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Өткен тақырып бойынша сұрау.
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: Азаматтық – құқықтық жауапкершілік дегеніміз – шартта немесе заңда көрсетілген ретте жүктелген міндеттемені бұзған суъектіге қолданылатын мүлікті өндеу немесе мүліктің салмақ салу нысандарда болып келетін жауапкершіліктің түрі.
Азаматтық – құқықтық жауапкершілік мынадай негізгі қызметтерді атқарады.
— Жазалау қызметі – міндеттемені бұзған немесе шығын келтірген тұлғаның мүлкінің азаюы.
— Тәрбиелік қызметі – құқық бұзушы болашақта мұндай әрекеттер жасауға жол бергізбейді.
— Қалпына келтіру қызметі – шығын келген тұлғаның мүліктік жағдайын қалпына келтіру.
Зиян – заңмен қорғалатын игілік атаулының кемуі. Егер зиян мүліктік сипат алатын болса, оны залал деп атайды.
Залал – зардап шегушінің мүліктен айырылуы немесе оған зардап келуі (реалды шығын), сонымен қатар егер оның құқығы бұзылмаған жағдайда алуы тиіс болған пайдалар.
Моральдық зиян – жеке және заңды тұлғаның жеке мүліктік емес игіліктерінің бұзылуы, сонымен қатар оған құқыққа қайшы әрекет нәтижесінде жәбірленушге келтірілген жан мен дене күйзелісін де жатқызамыз (масқаралау, ұятқа қалу, дене күйзелісі, қорқу және т.б.)
Заңда 18 жасқа дейінгілердің кәмелеттік жасқа толмағандар деп атайды. 14-18 жас аралығындағылар жартылай немесе ішінара әрекетке қабілетті болып табылады.
14 жасқа толмағандардың келтірген зияны үшін ата-аналары, қамқоршылары немесе тиістіт мекемелер өздерінің кінәлі емес екендігін дәлелдей алмаса жауап береді.
Сабақты қорытындылау:азаматтық – құқықтық жауапкершіліктің негіздерінде солжауапкершіліктің тудыратын жағдайлар шартта немесе заңда көрсетілген құқықтарды бұзу жатады.
Оқушыларды бағалау:
Үйге тапсырма беру: §6, Мазмұндап келіңдер және сұрақтарға ауызша жауап беріңдер.
Пән Құқықтану
Сынып: 11 «Б» Сабақ: 7 Күні:
Тақырыбы: Міндеттеменің жекелеген түрлері
Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:
Білімділік: Оқушыларға Міндеттеменің жекелеген түрлері туралы түсінік және олардың түрлері туралы жүйелі білім беру
Дамытушылық: Сабақ барысында оқушылардың ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау және қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды өздігімен жұмыс істеуге және жауапкерлікке тәрбиелеу
Сабақтың түрі:1)жаңа материалды меңгеру;2) біліктерін,іскерлік пен дағдыларын жетілдіру және пысықтау;3) Алған білімдерін тиімді пайдалану;4)меңгерілген материалдарды жүйелеу,қорытындылау;5)аралас;
6)іздені,ой-қорытындылау
Сабақтың әдісі: 1)сұрақ — жауап;2)баяндау;3)әңгімелесу;4)ізденіс;5)топпен жұмыс; 6)проблемалық;7 )ойын сабағы;
Құрал – жабдықтар:
Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі:1)Амандасу;2)Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау;3)Ынта-зейіндерін сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Өткен тақырып бойынша сұрау
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: міндеттемелердің жекелеген түрлерін меншіктік сипатына байланысты меншікке өтетін және меншікке өткейтін деп бөлуге болады. Біріншісіне – мүліктік несие шарты, мүлікті ақысыз иелену, лизинг, прокат, т.б. жатады.
Сатып алу – сату шарты шартының жекелеген түрлеріне бөлшектеп сатып алу, сату, тауар жеткізілімі, энергиямен жабдықтау, ауыл шаруашылығы өнімдерін сату, кәсіпорындары сату жатады.
Тауар жеткізілімі кәсіпкерлік қызмет аясында қолданылатын сатып алу-сату шартының бір түрі болып табылады.
Энергиямен жабдықтау шарты бойынша тұтынушыларға электр қуаты, газ, су жеткізілімі жүзеге асырылады.
Рента шарты бойынша рента алушы рента төлеушінің меншігіне мүлік береді, ал рента төлеуші алған мүлікке айырбас ретінде рента алушыға белгілі бір ақша сомасы түрінде немесе оны ұстау үшін өзге де нысанда қаражат беру түрінде рента төлеп отыруға міндеттенеді.
Сақтау және сақтаудың міндеттемелері. Сақтау шартының жекелеген түрлері:
— Ломбардта сақтау
— Құндылықтарды банкте сақтау
— Көлік ұйымдарының камераларында сақтау
— Ұйымдардың киім ілгіштерінде сақтау
— Қонақ үйлерде сақтау
— Тауар қоймасында сақтау
Жұмыс атқару мен қызметкер көрсетуге қатысты міндеттемелер үш шартқа бөлінеді.
— Мердігерлік шарт
— Тұрмыстық шарт
— Құрылыстық шарт
Сабақты қорытындылау: . Біріншісіне – мүліктік несие шарты, мүлікті ақысыз иелену, лизинг, прокат, т.б. жатады.
Оқушыларды бағалау:
Үйге тапсырма беру: §7, Мазмұндап келіңдер және сұрақтарға ауызша жауап беріңдер.
